Monday, 3 October 2022

قژ هەڵوەرین

                                                          هەڵوەرینی قژ چییە؟




هەڵوەرینی قژ (ئەندرۆجینی قژ هەڵوەرین) دیاردەیەکە کە زۆربەی پیاوان تووشی دەبن. نەخۆشییەکی ڕاستەقینە نییە، بەڵام هەندێک لە پیاوان هەست بە بێزاربوونی قژ دەکەن کە بەدوای چارەسەردا دەگەڕێن. قژ سەرەتا لە ناوچەی بەشی پێشەوە   تەنك دەبێت. دواتر تەنکبوونەوەکە بۆ تەنیشتەکان و دواوە بڵاودەبێتەوە و هێڵی قژەکە لە پێشەوە زیاتر و زیاتر بەرەو دواوە دەڕوات.


لە خانماندا هەڵوەرینی قژ زیاتر بڵاودەبێتەوە و وەک لە پیاواندا . هەڵوەرینی قژ لە خانماندا زیاتر لە سەرەوەی سەردا دەست پیدەکات . هەروەها باوە تەنکبوونەوەی مووی پێشەوە و ناوەڕاستی سەرکە لە هەندێك دا دەردەکەوێ

.


کەچەڵی پەڵە (Alopecia areata)

جۆرێکە لە  نەخۆشی هەڵوەرینی قژە، کە بەهۆی کاردانەوەی هەوکردنی دەوروبەری تاڵەکانی قژەوە دروست دەبێت، کە دەبێتە هۆی لەناوچوونی مووەکان.

بە شێوەیەکی ئاسایی، یەکێک یان چەند ناوچەیەکی گۆ یان هێلکەیی لەو شوێنە دەردەکەون کە مووەکان  هەڵوەریون و پەڵەی ڕووت دەتوانێت لە هەر شوێنێکی سەر دەربکەوێت.

، لە حاڵەتە دەگمەنەکاندا هەموو مووەکان لە سەرەوە دەکەون 

(alopecia totalis).پی دەلێن



                              نەخۆشییەکە چۆن بەرەوپێش دەچێت؟


هەڵوەرینی باوی قژ بەزۆری لە نێوان تەمەنی ٣٠ بۆ ٥٠ ساڵیدا دەست پێدەکات. بەگشتی هەڵوەرینی قژ لەگەڵ تەمەندا زیاتر دەردەکەوێت و زۆرێك لە پیاوان بەرەو سەرڕووتاوی دەبات. بەڵام وەك یاسایەك تاجە گوڵینەیەکی قژ کە شێوەی نالی ئەسپ بێت بە مووی ئاسایی لەسەر مل و لە نزیك گوێیەکان بەجێدەهێڵرێت.


لە خانماندا هەڵوەرینی قژ بە شێوەیەکی ئاسایی کەمتر دەردەکەوێت و بەزۆری نابێتە هۆی سەرڕووتاوی. بە پێچەوانەی هەڵوەرینی قژ لە پیاواندا، زۆرجار خانمان هێڵی قژی پێشەوە یان  گەشە ناکەن بەدرێژیی تێکرایی قژی سەر..


لە نزیکەی نیوەی ئەوانەی کە  نەخۆشی  سەرڕووتاوی پەلەیان هەیە، لە ماوەی ساڵێکدا ئەوپەلانە بزر دەبن   ،بەڵام دەکرێ پەلەی نوێ هەلبداتەوە .


کێ تووشی نەخۆشییەکە دەبێت؟


بەگشتی هەڵوەرینی مووی ئاسایی لە نێوان تەمەنی 30 بۆ 50 ساڵیدا دەست پێدەکات و زۆرترین جار لەنێو پیاواندا ڕوودەدات.

زۆرجار لە تەمەنی ٢٠ بۆ ٤٠ ساڵیدا قژ هەڵوەرین لە نێوان ٢٠ بۆ ٤٠ ساڵیدا دەست پێدەکات و ئەم جۆرەش بە یەکسانی لەنێو ژن و پیاودا باو و ئاساییە.

هەروەها ئەگەر بە چارەسەری کیمیایی چارەسەرت بۆ بکرێت، لەوانەیە قژت بۆ ماوەیەکی کاتی لەدەست بدەیت.


هۆکاری هەڵوەرینی قژ چییە؟


هەڵوەرینی قژ بەگشتی بۆماوەییە و بەهۆی کاریگەری هۆرمۆنی سێکسی نێرینەی تێستۆستیرۆنەوە دروست دەبێت، کە دەبێتە هۆی بچووکبوونەوەی تاڵەکانی قژ و قۆناغی گەشەی قژ کورت دەکاتەوە. قژەکە تەنکتر و تەنکتر دەبێتەوە و دواتر گەشەی قژەکان بە تەواوی دەوەستێت.


ڕەنگە هۆکاری هەڵوەرینی قژ بە شێوەی پەلە بەهۆی دروستبوونی دژەتەنێك بێت کە جەستە تاڵەکانی قژ دەکاتە ئامانج. بارودۆخی بۆماوەیی گرنگە، هەروەها مەترسی زیادبوونی لە کەسوکاری نزیکدا هەیە.


لە هەندێک حاڵەتدا سەرڕووتاوی پەلەدار بەهۆی هەوکردنی قارچکی پێستی سەرەوە ڕوودەدات.

لەو نەخۆشانەی کە چارەسەری کیمیایییان بۆ دەکرێت، ڕەنگە هەڵوەرینی قژ وەك کاریگەرییەکی لاوەکی چارەسەرەکە ڕووبدات. ئەم جۆرە هەڵوەرینی قژ بۆ ماوەیەکی کاتییە،

واتە. گەشەی قژ دەگەڕێتەوە کاتێك چارەسەرەکە تەواو دەبێت.



پشکنین بۆ هەڵوەرینی قژ


بە شێوەیەکی ئاسایی پێویست ناکات پشکنینی تایبەت ئەنجام بدرێت لەکاتی هەڵوەرینی قژدا.


لە حاڵەتی سەرڕووتاویدا پێویستە هەمیشە پەیوەندی بە پزیشکەکەتەوە بکەیت بۆ پشکنینی وردتر. ئەم جۆرە هەڵوەرینی قژ دەتوانێت بەهۆی هەوکردنی کەرووی قارچکی پێستی سەرەوە ڕووبدات.


چارەسەری هەڵوەرینی قژ

هەڵوەرینی قژ دیاردەیەکی ئاساییە و بەزۆری نابێت بە دەرمان چارەسەر بکرێت. بەڵام لە هەندێک کەسدا دەبێتە کێشەیەکی گەورەی جوانکاری، دواتر دەتوانیت چارەسەری پزیشکی تاقی بکەیتە


چاره‌سه‌ری پزیشکی


چارەسەری پزیشکی هەڵوەرینی قژیان بە حەبی فیناستراید یان بە جەورکردنی پێستی سەر بە مینۆکسیدیل بێت:


فیناستراید: بە رێگریکردن لە کاریگەری هۆرمۆنی تێستۆستیرۆن لەسەر تاڵەکانی قژ کاردەکات و ئەم چارەسەرە تایبەتە بە پیاوان.

پێویستە لە قۆناغە سەرەتاییەکانی هەڵوەرینی قژدا دەست بکەیت بە چارەسەرکردن، پێش ئەوەی تاڵەکانی قژ بە تەواوی لەناو ببرێت. هەندێك لە پیاوان گەشەی نوێی قژ بەدەست دەهێنن، زۆرینەیان تووشی هەڵوەرینی قژ دەبن کە وەستاوە. دەبێت بەردەوام بیت لە چارەسەرکردن بەبێ پشوو بۆ ئەوەی کاریگەرییەکەی بمێنێتەوە. ئەگەر چارەسەر بوەستێنیت جارێکی تر قژت لەدەست دەدەیت.


کارکردنی مینۆکسیدیل:   بە زیادکردنی خوێن بۆ تاڵەکانی قژ کاردەکات. لە کۆی ١٠ کەس ٨ کەس تووشی هەڵوەرینی قژ دەبن کە دوای ٢ مانگ دەوەستێت. نزیکەی. لە کۆی ١٠ کەس ٤ کەس دوای چارەسەرکردن بۆ ماوەی ٤-١٢ مانگ کاریگەرییەکی جوانکاریی جێگەی ڕەزامەندی زۆربەی بەکارهێنەرانی دەبێ . ئەگەر چارەسەر بوەستێنیت جارێکی تر قژت لەدەست دەدەی.، دەتوانرێت بە دەرمان چارەسەر بکرێت کە یان گەشەی قژ بەرەوپێش دەبات یان پرۆسەی هەوکردن لە پێستی سەردا ناهێڵێت (هۆرمۆنی ئەدرێنۆکۆرتیکاڵ). هەندێک لە پزیشکان بە چارەسەری ڕووناکی کە پێی دەوترێت چارەسەری ڕووناکی PUVA هەڵدەبژێرن.

ئەگەر وەرینی قژی پەلەی بەهۆی هەوکردنی کەروو بوو، بە شامپۆی دژەکەروو دەرمانی چارەسەر بکە.



چاندن

چاندنی قژ چارەسەرێکی نەشتەرگەرییە کە پزیشک موو و تاڵەکانی موو لە ملەوە بۆ سەر دەگوازێتەوە. ئەم شێوازە باشترین گونجاوە بۆ ئەو حاڵەتانەی کە هەڵوەرینی قژ تەنها لە بەشی پێشەوەی سەرداسنووردارە.

جارەسەرە  دەرمانی یەکان

ماددەی بەکارهێنەر لە شێوەی حەب Finasterid

ماددەی بە کارهێنەری لە شێوەی شلە و بۆ چەورکردنی پێست ی سەرMinoxidil

هۆرمۆنەکانی قۆرغی ئەدرنال کاردانەوەی هەوکردن (هەوکردن) لە کۆمەڵێک نەخۆشی بەرفراوانی پێستدا، لەوانە ئەکزیما، ڕێگری دەکەن. کاتێک هەوکردنەکە رێگری لێدەکرێت، سووربوونەوە و خوران و خوران لە پێستدا کەم دەبێتەوە.

ئەو بەرهەمانەی پێست کە هۆرمۆنی قۆرغی ئەدرنۆی تێدایە بەپێی ئەوەی کاریگەرییەکەی چەندە بەهێزە بەسەر چوار گروپدا دابەش دەکرێن:


هۆکارە کاریگەرە لاوازەکان

ماددە کارکەرەکانی مامناوەند

بریکاری بەهێز و زۆر بەهێز

  


هۆرمۆنەکانی قۆرغی ئەدرێنۆ تەنها لەسەر نیشانەکان کاردەکەن نەک لەسەر هۆکاری ڕاستەقینەی نیشانەکان. تەنها بۆ ماوەیەکی دیاریکراو بەکاربهێنرێن. ئەگەر هەوکردنی پێستیش بە بەکتریا یان قارچک هەبوو، دەبێت ئامادەکاری تێکەڵاو بەکاربهێنرێت کە جگە لە هۆرمۆنی قۆڵۆنی ئەدرنال، دەرمانی دژی ئەم هەوکردنانە لەخۆدەگرێت.

Clobetasolpropionat ، Betamethason،  Betamethason-17-valerat،  Fluocinonid

،Fluocinolonacetonid،    Mometasonfuroat

شامپۆی پزیشکی 

Ketoconazol


ڤیتامین B1

 

‏ڤیتامین ب 1 (ڤیتامین) چییە؟‏

‏ڤیتامین بی 1 ناوی باوی ئەو  ڤیتامینیە . ڤیتامین بی 1 پێکهاتەیەکی گرنگی میتابۆلیزمی وزەیە. ب ١ ڤیتامین لە جۆری لەئاوتواوەیە و لە زۆر خواردنی جیاوازدا هەیە ،  کەمی ڤیتامینی بی 1 بە زۆری تەنها لە کەسانێکدا ڕوودەدات کە ‏‏ئالوودەی کحولیان‏‏ زۆرە.‏

لەشمان  ڤیتامین B1 بۆ چی بەکاردێنێت؟

ڤیتامین B1 زۆر گرنگە، وە لەگۆرینی کاربۆهیدرایت بۆ شەکری ترێ (گلوکۆز) بەکاردێت. کاتێک گلوکۆز لەلایەن جەستەوە دەسوتێت، وزە دروست دەبێت کە گرنگە بۆ کارکردنی دڵ و مێشك و ماسولکەکان، 

سەرچاوەی ڤیتامین B1 ؟

سەرچاوەی ڤیتامین ب ١ : لە بەرهەمەکانی گیانەوەر و لە زۆر لە  ڕووەکەکان، . بە تایبەتی، ڤیتامینەکە لە دانەوێڵە و پاقڵەمەنی یەکان ، هەروەها گۆشت ، شیر و پەنیرداهەیە.

ڤیتامین ب ١  هەستیارە و دەتوانرێت بشکێنرێت و لە ناوبچێ لە:

  • پلەی گەرمی سوورکردنەوە زۆر بەرزە
  • کحول
  • قاوە

چەنێك ڤیتامین ب1 ڕێپێدراوە بۆ وەرگرتنی؟

بڕی ڕۆژانەی پێشنیارکراو ١.٤ ملیگرام بۆ پیاوان و ١.١ ملیگرام بۆ ژنان،  لە کاتی  سکپڕی و شیرداندا،  ىرەکەی زیاد دەکرێ لە  ڕۆژێکدا  بە نزیکەی ٠.٥ ملیگرام .

نیشانەکانی کەمی ڤیتامین ب 1 چین؟

ئەگەر خۆراکی هەمەچەشنە و تەندروست بخۆیت ئەوا بە کەمی ڤیتامین ب ١ کەم دەکات .

کەمی ئەم ڤیتامینە دەبیتە هۆی هەست کردن بە ماندووبوون و بێزاری ، کەمی شەهیە بۆ خواردن ، لاوازی لە چرکردنەوە یانی ترکیزکردن . ئەمە لەگەڵ دابەزینی کێش وقەبزی و کەمکردنەوەی هێزی ماسولکەکان و هەروەها هەستکردن بە ئەوەی وەکو کە درك بەدەست وپێ دا دەچێ.

چ شتێك مەترسی کەمبوونی ڤیتامین ب 1 زیاد دەکات؟

بەکارهێنانی زۆری کحول (خراپ بەکارهێنانی) زۆر جار دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی کەمبوونی ڤیتامین B1. ئەمە بە هۆی چەند شتێکەوەیە:

  • کەمبوونەوەی ئارەزووی  خوارن بەهۆی خۆراکی یەكجۆرە .
  • بەکارهێنانی کحولێکی قورس، هەوکردنی مێشکی ڕیخۆڵە بچووکەکە دەگۆڕێت بۆ ئەوەی خۆراکەکان بە ڤیتامین B-1یشەوە نەتوانن هەڵمژین.
  • بەهۆی نەخۆشی ڕیخۆڵە ، هەندێك جۆر لە نەخۆشیەکانی ریخۆلە وادەکات کە  رێژەیەکی کەم لە وڤیتامینە هەڵمژێردرێ وە ئەوانەی جگەریان تەواو نییە ڤیتامین ب ١ کەم دەکات 

ئەگەر دەرمان وەردەگریت و لە گوماندای کە ئایا کاریگەری لەسەر هەڵمژینی ڤیتامین B1 هەیە یا نا ،ئەوا پێویستە هەمیشە پەیوەندی بە پزیشکەکەتەوە بکەیت یان زیاتر پرسیار بکەیت لە دەرمانخانە.هەتا زانیاریت بدەنێ لە سەر دەرمانەکەت و کاریگەری لەگەڵ ب ١ .

چی ڕوودەدات ئەگەر کەمی ڤیتامین ب 1 چارەسەر نەکرێت؟

ئەگەر حاڵەتی کەمی بەردەوام بێت، لەوانەیە گەشە بکات بۆنەخۆشی بریبێری تەڕ یان وشك. ئەم نەخۆشییە بەهۆی کەمیی دریژخایەنی ڤیتامینەکەوە دروست دەبێت و بەتایبەتی لە ئاسیادا و لەنێو ئەو کەسانەی کە لەسەر برنجی پۆڵیشکراو دەژین (کە ڤیتامین B-1 لادەبرێت) برنجی سپی  و کاری بەدەنی  قورس دەکات  .

لەگەڵ شێوەی وشک کە لە خراپ بەکارهێنانی کحول و ئازاری دەمارەکان و هەوکردنی دەمارەکان و لاوازی ماسولکەکان و ئاژاوەی گەمژەکان دەبینرێن.

 شێوە تەڕەکە دڵ لاواز دەکات، واتە ئاو لە جەستەدا کۆدەبێتەوە. لە ئەو کەسانەی کە کحولی قورسی درێژخایەنیان هەیە، دابینکردنی ڤیتامین بی-1 زۆر گرنگە بۆ خۆلادان لە زیانی دەمار.

نیشانەکانی ڤیتامین ب ١ زیادە لە چیە؟

تۆ دەتوانیت دۆزە گەورەکانی ڤیتامین بی 1 بە بێ ئەوەی نیشانە بەدەست بهێنیت، وە لەبەر ئەوە هیچ کاریگەریەکی لاوەکی باس نەکراوە. ئەگەر ڤیتامین بی 1 بە دووبارەیی دەرزی پێ بدرێت، هەندێ جار دەتوانێت کاردانەوە دروست بکات. 

مرۆڤ بە زیاد خواردنی ڤیتامین ب١  ژەهراوی نا  بێت، چونکە ڤیتامینەکە لە ناو ئاودا  دەتوێتەوە  و لە ڕێگەی میزەوە دەردەکرێتە دەرەوەی لەش.

ڤیتامین ب 1 و دەرمان

ئەگەر دەرمانی ڕەچەتەیی وەربگریت یان دەرمانی سروشتی بەکار بهێنیت بۆ ماوەیەکی زۆر، بە گشتی پێشنیار دەکرێت پەیوەندی بە دکتۆرەکەتەوە بکەیت یان لە دەرمانخانە پرسیار بکەیت سەبارەت بە ڤیتامینەکان و کاریگەریان لەگەل دەرمانەکانت.






Melacare

 **Melacare** دەرمانێکی پێستە کە بەکاردێت بۆ چارەسەری کێشە جۆراوجۆرەکانی پێست، وەک **خەلەکان، ڕەنگی ناجێگیر، و هایپەرپیگمێنتاسیۆن** (وەک **m...