ئەسپارتام

 

ئه‌سپا‌رتام

ئه‌سپارتام مادده‌یه‌کی شیرینه‌  له‌ شیرینی یه‌که‌ی 180 جار شیرین تره‌  له‌ شه‌کر ، وه‌ به‌کارد ێت له‌ 6000 جۆره‌ به‌رهه‌م  .

ئه‌م مادده‌یه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ جۆریك به‌کتیریای چاککراوی  وراسی  که‌ به‌ به‌کتریای قۆلۆن " ئی " ناسراوه‌ ، ئه‌م مادده‌یه‌ له‌ پله‌ی 30 سه‌دیدا ده‌گۆرێت بۆ مادده‌ی کحوڵداری و فۆرمالدیهاید { که‌ مادده‌ی ژه‌هرین بۆ ده‌مار } وه‌ پله‌ی گه‌رمی له‌ش  37 پله‌یه‌  بۆ یه‌ ئه‌م مادده‌یه‌ به‌ مادده‌ ترسناکه‌ کان ده‌ژمێردرێت  وه‌ پێویسته‌  خۆمانی ێی به‌دوور بگرین .

ئه‌سپا‌رتام به‌کار دێت له‌ دروستکردنی چه‌که‌ کیمیاوییه‌کان ، وه‌هه‌روه‌ها ئه‌سپارتام  شتی تریشی تێدایه‌ وه‌ك له‌ سه‌دا 10 میثانوڵه‌ ، مادده‌ی میثانول  ده‌بێته‌ هۆی کوێر بوون  و ژه‌هراویبوون  به‌ میثانوڵ.

ئه‌سپارتام  مادده‌یه‌کی هه‌رزانه‌ بۆ یه‌ به‌رهه‌مهێنه‌رانی هه‌ندێك به‌رهه‌م به‌کاریده‌هێنن له‌ به‌رهه‌مه‌کانیان دا ، ئه‌و به‌ر هه‌مانه‌ی که‌ ئه‌سپا‌رتام تیدا به‌کاردێت   ئه‌مانه‌ن :

هه‌ندێک داووده‌رمان ، وه‌ که‌ داووده‌رمانی مندالێش ده‌گریته‌وه‌ 

ڤیتامینی منداڵان

کۆلا و خواردنه‌وه‌ گازییه‌کان وه‌ك کۆلا لایت..هه‌ر به‌رهه‌مێك که‌ شه‌کری تیدا نی یه‌ ده‌بێت  بزانی ج مادده‌یه‌کی تر شوێنی شه‌کره‌که‌ی گرتۆته‌وه‌  ،  خواردنه‌وه‌  شه‌ربه‌تییه‌کان ، خواردنه‌وه‌ چای سارد " ئایس تی "  ، خواردنه‌وه‌ ووزه‌ به‌خشه‌کان ..

خواردنه‌کانی وه‌ك ماست { جۆره‌کانی ماست } و مربا

بنێشت  و شیرین

بۆ ناسینی  ئه‌سپارتام که‌ هه‌موو کات ووشه‌ی ئه‌سپارتام به‌کار نایه‌ت ، ئه‌وا ئه‌م ناوانه‌ی هه‌یه‌ : 

 Nutrasweet,  E-951 , Aspartame,  Aspartam, ،  amino-sweet

  phenylalanin kilde,  phenylalanin  پیکهاته‌ی.

هه‌ر به‌رهه‌مێکت کڕ ی وه‌ یه‌کێك له‌م ناوانه‌ی له‌سه‌ر بوو ئه‌وا بزانه‌ که‌ ئه‌سپارتامه‌ وه‌ مه‌یکڕه‌ ، ئه‌سپارتام مه‌ترسی تووشبوون به‌  زۆر نه‌خۆسی لێده‌کرێت وه‌ك شێر په‌نجه‌ ، رەبو ، جومگه‌داری  وه‌ نه‌خۆشی تریش .

حەوت نیشانە گرنگەکەی شێرپەنجە بناسە

 

ئه‌و 7 نیشانه‌یە  بناسه                                           ‌          

رێکخراوی  به‌رە نگار بوونه‌وه‌ی شێرپه‌نجه‌  ده‌ستی کردووه‌ به‌  کامپینێك  که‌ له‌م کامپینه‌ تیشك خراوه‌ته‌ سه‌ر  ئه‌وانه‌ی که‌ ته‌منیان له‌ 50 ساڵی و به‌ره‌وسه‌ره‌وه‌ن .

شێرپەنجە  بڵاوە  وه‌ له‌ زیاد بوونه‌ ،  وه‌ له‌  روانگه‌ی ئه‌وه‌ی که‌ زوو ده‌ستنیشان کردن زوو چاره‌سه‌ر کردن ، جه‌ند زووتر حاله‌ته‌کان ده‌ستنیشان بکرێن ئه‌وه‌نده‌ زووتر ئه‌توانرێت  ژیانی که‌سه‌که‌ رزگار بکرێت وه‌ ریگری بکرێت له‌ بلاو بوونه‌وه‌ی شێرپه‌نجه‌که‌

بۆ یه‌ ئه‌م رێکخراوه‌   جه‌ختی کردۆته‌وه‌ له‌ سه‌ر 7 نیشانه‌ی  که‌ ده‌بێت  خه‌لکی بیزانن وه‌ هه‌ر که‌ ده‌رکه‌وتن په‌یوه‌ندی  به‌ دکتۆربکه‌ن  بۆ پشکنین .

1.خوێن به‌ربوون 

 خوێنبه‌ربوون له‌ گه‌ل پاشه‌رۆ ، مێز ، تۆوی پیاو،  یان  له‌ ره‌حمی ئافرەت ، که‌ هۆ که‌ی نادیاره‌ .

2.کۆخه‌و ده‌نگ نوسان ،

 بوونی کۆخه‌ که‌ لە مانگێك و زیاتردرێژە بکێشێ ، یا گۆران له‌ کۆخه‌که‌ ،  ده‌نگ نوسان کە مانگێك  وە زیاتر درێأە بکێشێ ، بوونی به‌لغەمی خوێناوی.

3.بوونی گۆران له‌ پاشه‌رۆ 

وه‌ک گۆرانی ره‌نگی بۆ ره‌ش ، بوونی خوێن ،  توشبوون  به‌ قه‌بزی و گۆرانی بۆ سکچوون کە بەردەوام بی بۆ ماوه‌ی 2 هه‌فته‌ دا ، بوونی ئازار و ناره‌حه‌تی له‌ ناو سك  بۆ ماوه‌ی  2 هه‌فته‌ بەردەوامی هەبێ  .

4.دابه‌زینی کێش به‌ بێ هۆ

 واته‌ که‌سه‌که‌هیچی نه‌کردووه‌  بۆ دابه‌زینی کێش، خواردن و خواردنه‌وه‌ نه‌ گۆڕاوه‌ ، جوله‌ی نه‌ گؤڕاوه‌ ، یا دابه‌زێنێکی زۆر دوای  پلاندانان بۆ کێش دابەزین ، لە و ڕادەیی  کە  دانراوە زیاتر  بێتە خوارێ.

5.قووتدان 

 بوونی ئازار له‌کاتی قووت دانی خۆراك ،  زه‌حمه‌تی له‌ قووتدان بۆ ماوه‌ی مانگێك  وە زیاتر درێژە بکێشێ ، هه‌ست کردن به‌ بوونی ریگرێك له‌ قورگدا .

6. بوونی خاڵ وبرین 

گۆرانکاری له‌ خاله‌که‌  وه‌ك گه‌وره‌ بوونی  یان گورینی ره‌نگی ، یان هه‌وکردنی ، خوێن لێهاتنی ، خورانی ، ئه‌وا ده‌بیت لاببردرێت  بوونی برین له‌ ده‌م   که‌ چاك نه‌ بێته‌وه‌ بۆ درێژە ، برینی  بکێشێ  بۆ ماوەی مانگێك  یا  زیاتر برینەکە ناوده‌م که‌ چاك نابیته‌وه‌ ، بوونی برین له‌ نزیك کۆئه‌نامی زاووزێ دا .

7.بوونی هه‌وکردن وگرێ 

 بوونی ئه‌م گری یانه‌ له‌ سنگ ، مەمك ، ژێر باڵ ، مڵ ، کۆم و ناو گه‌ڵ ، یان له‌ شوێنی که‌ی له‌ شدا