برینی منداڵ یا برینی دەوری دەم و لووت

 

برینی  منداڵ هەر وەکو لە وێنەکان دیارن

وێنەی یەکەم  برینەکە ئالؤزبوو و چۆتە قۆناغی  پەرەسەندووی وە پانتاییەکی 

زۆری گرتووە لە دەم و لووتی منداڵەکە 

وێنەی  دووەم  پانتای بڵاوبوونەوەی کەمترە 

نیشانەکانی 

لە درزێکی بچووك و شێدارەوە   دروست دەبی  وە  دوای  گەورە دەبی  ، دوای قەتماغێکی رەنگ زەرد  

دایدەپۆشیت وە دوای  ١٠ بۆ ١٤  رۆژ

ئەو قەتماغە زەرد هەڵەدەدات، ئەوبرینە تەرە بەدەست لێدان دەگوازرێتەوە لە شوێنێک بۆ شوێنێکی کەی لەش  وەکو دیارە لە وێنەکەی 

سەرەوە کە مندالەکە هەموو دەوری دەم و لووتی دایگرتووە

وە مندالی بە برین نابی بنێردری بۆ باخجەی مندلان و قوتابخانە ، جونکە مندالی تر تووش دەکات ، واتە لە کەسێک بۆ یەکێکی کە دەگوازرێتەوە، سروشتی مندال وایە کە حەزی بە یاری و تێکەلیی ولێك نزیکبوونەوەیەلە ئەنجامی ئەوەشدا  بەریەك دەکەون و  نەخؤشییەکە  دەگوازڕێتەوە لە یەك بۆ ئەویتر 

هۆکاری دروست بوونی 

برینی منداڵان بەهۆی هەوکردن بە بەکتریاکانی ستافیلۆکۆکی و سترێپتۆکۆکی هیمۆلیتیکەوە دروست دەبێت. هەوکردنەکە دەتوانێت لە هەردوو بەکتریایەکەوە بێت بە یەکجار یان یەکێکیان.

جارە سەر 

بۆ ئەرەی رێگە  لە بلاوبوونەوەی بگریت دەبێ  ئەو منداڵە فێرکرێ زوو زوو دەستی خۆێ بشوات ، نینۆکەکانی بکرێت ، وە خاولی تایبەتی خۆی بەکاربهێنی وە کەسی تر ئەو خاولییە بەکار نەهێنی جگە لە خۆی 

لە سەر دەست شۆرەکان سابوونی شڵ دابنرێ کە داخراوە و پاکترە، سابوونی تر تەر دەبێت ودەستی زۆری لیدەدری وە ئەگەری هەلگرتن و بلاوبوونەوەی نەخۆشی لێدەکرێ

چارەسەری دەرمانی 

دکتۆر   ئەو نەخۆشییە چارە دەکات بە پێدانی  دژە  هەوکردن کە ناسراوە  بە ئەنتی بایوتیك کە بە زۆری پەنسلین بەکاردێ بە گوێرەی کێشی منداڵ  بری پێدراوی بۆ دادەنرێت وە لەگەڵ سابوونێك یا چەورکەرێك کە تێکەڵ بی لە  ماددەی پاککەرەوەو ئەنتی بایوتێك 

ج بە تێکەلی یا بە تەنیا  بێ ، ماددەی کلۆرهیکسیدین کە وەکو سابوون هەیە  بە کاردێ بۆ شوشتنی ئەو برینە ، ئەو ماددەیە  پاككەرەوەیە  وە یارمەتی زوو چاککبوونەوەی برینەکە دەدات.

گەر هاتوو منداڵەکە  هەستیار بوو بە پەنسلین واتە حەساسیەتی پیی هەبوو ئەوا جۆری تر لە ئەنتی بایوتێك بەکاردی وەکو  ماکرۆلیدەکان

لە چەورکەرەکان  کرێمی فوسیدین بەکاردێ کە کەریگەری دژە بەکتریای هەیە  وە بەتایبەتی لە سەر ستافیلۆکۆکە.

ڕەوتی بایۆتێکی تر 

Benzylpenicillin ، phenoxymethylpenicillin

،ئەو  دوو جۆرە بە شیوەی حەب وشروب ،قەترەی ناو دەم و دەرزی دەست دەکەون 

 کاریگەریان لە دژی سترێپتۆکۆکی، نۆمۆکۆکی، مەنینگۆکۆکی، بەکتریا بۆرێلیا و بەکتریا سفلیس..

ئەو دەرمانانە  تامیان خۆش نییە ،  وەکو شروب دەدڕێ بە منداڵ هەموو مندالێك  نەیخوات ، لێرە دایك و باوان دەبێ فێڵ بدۆزنەوە  بۆ دەکرێ تێکەڵ بکرێ لەگەڵ برێكی کەم لە ماست ، شیر، کۆلا ، شەربەت ، برەکە دەبێ کەم بێ  کە مندالەکە بیخوات 

بە قەد کەوچکێک خواردن بی  نە ك  دەرمانەکە بکرێتە شوشە یەك پر لە شیرەوە  ومنداڵەکە هەموو نەخوات ، برەی دەرمانی پیویست نە چیتە لەشەوە ، بە شیوەیە چاک نابێتەوە  و درێژە دەخایەنی و پەرەدەسەنێ . دەرمانەکە کەلکی نابێ 

بۆیە کە تێکەڵ دەکرێ دەبێ  بە قەدەر کەوجێكی خواردن بێ کۆلا یا شەربەت یا ماست تێکەڵ دەرمان کرێ

جۆری تر 

دیکلۆکساسیلین و فلۆکلۆکساسیلین پێیان دەوترێت پەنسلینی جێگیر لە پەنسلینازدا. بەرگریان هەیە بەرامبەر بە پەنسلینازی بەکتریاکە کە کاریگەری پەنسلین لەناو دەبات. بۆیە دەتوانرێت بۆ هەوکردن بە بۆ نموونە ستافیلۆکۆکی بەکاربهێنرێت، کە زۆرجار بەرگریان هەیە بەرامبەر بە پەنسلینەکانی تر.

بۆ ئەوانەی حەساسیەتیان هەیە بە پەنسلین  

ماکرۆلایدەکان لە بنەڕەتدا لەسەر هەمان جۆری بەکتریا کاردەکەن  بۆ حەساسیەتی پەنسلین بەکاردێن. هەروەها کاریگەرییان هەیە 

دژی بەکتریاکانی کلامیدیا  و دژی ئەو بەکتریایانەی کە دەبنە هۆی کۆکە یان زیپکە

نمونە 

Azathioprin , Azithromycin, Clarithromycin , Roxithromycin , Erythromycin, Clindamycin 

هەر یەکێك لەو دەرمانانە دەبێ  دکتۆر بینوسێ وە بەگوێرەی حالەتەکەو  کێشی مندالەکە  دادەنرێ  

 

ئەکزیمای دایبی منداڵ

 

ئەکزیمای دایبی چییە؟

ئەکزیمای دایبی (هەوکردنی پێستی ناو گەڵی منداڵ بە هۆی دایبی) نەخۆشییەکی پێستە لە منداڵاندا زۆر بلاوە  کە بەهۆی ئەوەی پێست  ناوگەڵ بە هۆی کاریگەری میز و پیسایی دەردەکەوێ.

 نیشانەکان

 پێستەکە سوور دەبێتەوە

 نارەحەت ، دەکزێتەوە ، سوتانەوە ، قلێشان ، و درزی بچوك ، بە ئازارە ، وە لە هەندێك منداڵ دەگاتەوە  ئەوەی  بلق بکات  و  وەکو برینی لێ بیت ا

 منداڵەکەش هاوار لێهەلدەستێ کاتێك پەڕۆکە دەگۆڕدرێت یان دەست لە شوێنەکە دەدرێت. زۆرجار منداڵەکە بە درێژایی شەو ناخەوێت. 

ئەگەر تەنها لەو شوێنانەدا سووربوونەوە و خوران هەبوو کە پیسایی و میز پێکەوتووە ، ئەوا حالەتەکە  کەروو تیدا نییە ، تەنها  بە هۆی پیسایی و میزەوەیە .

ئەگەر پیست سوور بووەوە خورانی هەبوو،لە و شوێنانەی کە میز و پیسایی نەگەیشتۆتێ ،

کەواتە لێرەدا  بەکتریا  یا کەروو  یاخود هەردووکیان  تووشبووە  ئەو مندالە   . .

نەخۆشیەکە چۆن بەرەوپێش دەچی؟

ئەو جۆرە  ئەکزیمایە  زۆر بێزارکەرە بەلام مەترسیدار نییە ، هەتا زوو چارەسەر بکرێ باشترە  و منداڵەکە زوو لە  ئازار و نارەحەتی  رزگاری دەبێ 

گەر چارە نەکرێ ئەوا حالەتەکە  بەرەو زیادبوون دەروات  و شوێنەکە تووشی بەکتریا و کەروو دەبێ ، ئەو  کات  ماوەیەکی زۆر  و ماندووبوونەکی زۆری دەوێ  تاکو  چاك دەبیتەوە 

کێ تووشی نەخۆشییەکە دەبێت؟

ئەکزیمای دایبی زۆرجار ڕوودەدات و هەموو کۆرپەیەك بەکارهینەری دایبی بێ  تووشی ئەم حالەتە دەبێ. ئەو منداڵانەی کە پێشتر کێشەی پێستیان هەیە (بۆ نموونە ئەکزیمای ئەتۆپیک) زۆرترین مەترسی تووشبوونیان  هەیە

هۆکاری ئەو ئەکزیما چییە؟

 هۆکاری ئەوحاڵەتەی ئەکزیما ئەوەیە کە میز و پیسایی بۆ ماوەیەکی زۆر بەرکەوتنیان لەگەڵ پێستدا هەبووە. بەکتریاکانی ناو پیسایی یوریا دەگۆڕن بۆ ئامۆنیا کە کاریگەری سوتانەوەیهەیە لەسەر پێست. ئەو منداڵانەی بە شیری دایک بەخێودەکرێن مەترسی تووشبوونیان  کەمترە لە چاو ئەو منداڵانەی کە شیری قتوویان  پێدەدرێت. پیسایی منداڵانی کە  شیری دایك دەخؤن  ترشە، ئەمەش ڕێگری دەکات لە دروستبوونی ئامۆنیا.

 

پشکنین بۆ ئەکزیمای دایبی؟

پزیشک دەتوانێت بە تەماشاکردن بزانێت کە ئەکزیمایە یا نا   

چارەسەری ئەکزیمای دایبی چییە ؟

خۆت چیت پێدەکرێ ؟؟

ئەوەی خۆت پێت  دەکرێ  بۆ کەمکرنەوەی ئازار و  سووربوونەوەکە  ناوگەڵی  منداڵەکەت ئەوەیە  کە دایبی لابەری وە زوو زوو بیگۆری  و ناوگەڵی منداڵ  ووشک رابگیرێ و بدرێتە  بە ر  هەوا .

 هەر جارێ کە دایبیت بۆ گۆری وە دیتت کە ناوگەڵی  سووربۆتەوە  ئەوا  دەبێ باش خاوێنی کەیەوە  بە ئەسفەنجێکی  نەرم و ئاوی شلەتێن ، وە دوای جوان ووشکی کەیەوە  بە پەرۆیەکی  نەرم  باشترە لە لؤکە  دروست کرابێ ،  دوای ئەوە مەرهەمێکی  سووربوونەوەی  بۆ بەکاربهێنیت وجوان چەوری کەیت 

باشترین نموونە  بۆ ئەو مەرهەمە ، مەرهەمی زینکە ، یانی پێکهاتەکەی زینکە

منداڵ هەیە  دایبی لێناکەوێ ، جۆراکەی  بۆ بگۆرە ، بزانە چ  جۆرەکی لێ دەکەوێ ، منداڵ هەیە شیری لێناکەوێ وە شیرەکە  وادەکات  کە پیساییەکە  یا میزەکەی  سوتێنەر بی ، وە پێست  بسوتینێتەوە ..لە سەر  دایك و باب  ئەوەیە  هۆکاری حالەتەکە  بدۆزنەوە ..

دایبی منداڵ دەبێ زوو زوو بگۆردرێ ، بەتایبەتی لە رۆژە گەرماکاندا ، هەر منداڵ کە خۆی پیسکرد نابی  زۆربمێنیتەوە ، دەبێ یەکسەر بگۆردرێ ، هەردەم ژێریان  ووشک و خاوێن بێ ..

هەر جارێ کە گۆردرا  دەبی  پیستەکە لە پاشماوەی میز و پیسایی باش پاککرێتەوە ج بە ئاو ئیسفەنچ ج بە کلێنکسی  تەر  جوان  خاوێنکرێتەوە ..

 ئەگەر پێستی  ناوگەڵ منداڵەکەت  کە سووربوونەوەکی ئاسایی دەرچووبوو ، وە زۆر سووربوو، بێزارکەر بوو یان قڵێشان  و برین دروسست ببوو ئەوا دەبێ کرێمی  تری  بۆ بەکار بێ ، وە دەبێ ببردرێ  بۆ لای دکتۆری مندالان تاکو پشکنینی بۆ بکرێ ..

پشکنینەکە بۆئەوەیە بزانڕێ  کە ئایا ئیلتهابی کردووە  بە بەکتریا  یا کەروو یاخود  هەردووکی ..

 گەر ئیلتهاب  هەبوو ئەوا دەبێ  دەرمانی دژە هەوکردن (ئیلتهاب) بۆ بەکار بێ ج لە جۆری  کرێم  بۆ چەورکردنی ناوگەڵ ، ج بۆ خواردنی  گەر منداڵەکە  تووشی هەوکردنی ریخۆلە و ناوسك بووبێ 

گەر پشکنینن دەریخست  کە کەروو  دیسان  دەبی  دەرمانی دژە کەرووی بدرێتێ.

گەر هەردووکیان بوون ئەوا دەرمانی تێکەلە دژە  کەروو و بەکتریا  بۆ دادەنرێت ..

چارە سەری  دەرمانی  چییە ؟

 یەکەم:بۆ سووربوونەوەی  ئاسایی ، ئەو پیکهاتانەی خوارەوە  بەکاردێ  کە لەناو یەك مەرهەم یاکرێمدا بوونی هەیە 

 

Ichthammol 

Titandioxid

Zinkoxid

دووەم :گەر حالەتەکە سووربوونەوەیەکی  ئاسایی دەرچووبوو ، وە زۆر بوو کرێمی زینك و کرێمی جارەسەری یەکەم چارەی نەکرد ، ئەوا کرێمی  هۆرمۆنی  بەکاردێ 

 

هۆرمۆنەکانی هیدرۆکۆرتیزۆن(لەگروپی گلوکۆکۆرتوید) کارگەری باشیان هەیە لەسەر  هەوکردن (هەوکردن) لە چەندین نەخۆشی پێستدا، لەوانەش ئەکزیما، ڕێگری لە کاردانەوەی هەوکردن دەکەن. کاتێك هەوکردنەکە ڕێگری لێدەکرێت، سووربوونەوە و خوران و خورانی پێست کەم دەبێتەوە.

 

ئەو بەرهەمانەی پێست کە هۆرمۆنی هیدرۆکۆرتیزۆن یان تێدایە بەپێی بەهێزی کاریگەرییەکەی بەسەر چوار گروپدا دابەش دەکرێن:

 

 کاریگەرە لاوازەکان

کاریگەری مامناوەند

کاریگەری بەهێز و زۆر بەهێز

هۆرمۆنەکانی هیدرۆ و گلوکۆکۆرتوید تەنها کار لەسەر نیشانەکان دەکەن نەك لەسەر هۆکاری ڕاستەقینەی نیشانەکان. تەنها بۆ ماوەیەکی دیاریکراو بەکاربهێنرێن یانی ماوەیەکی کورت.

 ئەگەر هەوکردنی پێستیش بە بەکتریا یان کەروو هەبوو، دەبێت دەرمانی تێکەلە بەکاربهێنرێت کە جگە لە هۆرمۆنی گلوکۆکۆرتیزۆن  دەرمانی دژە ئەم هەوکردنانە لەخۆدەگرێت.

نموونە بۆ گلوکۆکۆرتوید 

 Triamcinolonhexacetonid

 کاریگەرە لاوازەکان

Hydrocortison

سییەم :دژە کەروو بۆ  ئەکزیما

 

ئەگەر گومان کرا کە ئەکزیما کە  کەرووشی تیدایە  دەبێت مادەی دژە کەروو بەکاربهێنرێت. زۆربەی دژە کەرووەەکان بە شێوەیەکی بەرفراوان کاردەکەن، واتە. کە کار لەسەر زۆر کەرووی جیاواز دەکەن، بەڵام هەندێک لە کەرووەکوژەکان تەنها لەسەر یەک کۆمەڵە کەروو کاردەکەن.

نموونەش

Clotrimazol, Miconazol, Terbinafin

تێبینی  ئەو جۆرە ئەکزیمایە هەر منداڵ تووشی نابێ ، گەورەش  تووشی دەبێ بەتایبەتی  کاتی سووری مانگانە لای هەندێك ئافرەت ، یان لە هاویندا کە گەرمە و خەلکی زۆر ئارەق دەکەن ، هەمان هەنگاو بۆ گەورەکانیش  دەشێ ..