Saturday, 4 March 2023

ئەکزیمای دایبی منداڵ

 



ئەکزیمای دایبی چییە؟

ئەکزیمای دایبی (هەوکردنی پێستی ناو گەڵی منداڵ بە هۆی دایبی) نەخۆشییەکی پێستە لە منداڵاندا زۆر بلاوە  کە بەهۆی ئەوەی پێست  ناوگەڵ بە هۆی کاریگەری میز و پیسایی دەردەکەوێ.

 نیشانەکان

 پێستەکە سوور دەبێتەوە

 نارەحەت ، دەکزێتەوە ، سوتانەوە ، قلێشان ، و درزی بچوك ، بە ئازارە ، وە لە هەندێك منداڵ دەگاتەوە  ئەوەی  بلق بکات  و  وەکو برینی لێ بیت ا

 منداڵەکەش هاوار لێهەلدەستێ کاتێك پەڕۆکە دەگۆڕدرێت یان دەست لە شوێنەکە دەدرێت. زۆرجار منداڵەکە بە درێژایی شەو ناخەوێت. 

ئەگەر تەنها لەو شوێنانەدا سووربوونەوە و خوران هەبوو کە پیسایی و میز پێکەوتووە ، ئەوا حالەتەکە  کەروو تیدا نییە ، تەنها  بە هۆی پیسایی و میزەوەیە .

ئەگەر پیست سوور بووەوە خورانی هەبوو،لە و شوێنانەی کە میز و پیسایی نەگەیشتۆتێ ،

کەواتە لێرەدا  بەکتریا  یا کەروو  یاخود هەردووکیان  تووشبووە  ئەو مندالە   .

نەخۆشیەکە چۆن بەرەوپێش دەچی؟

ئەو جۆرە  ئەکزیمایە  زۆر بێزارکەرە بەلام مەترسیدار نییە ، هەتا زوو چارەسەر بکرێ باشترە  و منداڵەکە زوو لە  ئازار و نارەحەتی  رزگاری دەبێ 
گەر چارە نەکرێ ئەوا حالەتەکە  بەرەو زیادبوون دەروات  و شوێنەکە تووشی بەکتریا و کەروو دەبێ ، ئەو  کات  ماوەیەکی زۆر  و ماندووبوونەکی زۆری دەوێ  تاکو  چاك دەبیتەوە 


کێ تووشی نەخۆشییەکە دەبێت؟

ئەکزیمای دایبی زۆرجار ڕوودەدات و هەموو کۆرپەیەك بەکارهینەری دایبی بێ  تووشی ئەم حالەتە دەبێ. ئەو منداڵانەی کە پێشتر کێشەی پێستیان هەیە (بۆ نموونە ئەکزیمای ئەتۆپیک) زۆرترین مەترسی تووشبوونیان  هەیە


هۆکاری ئەو ئەکزیما چییە؟

 هۆکاری ئەوحاڵەتەی ئەکزیما ئەوەیە کە میز و پیسایی بۆ ماوەیەکی زۆر بەرکەوتنیان لەگەڵ پێستدا هەبووە. بەکتریاکانی ناو پیسایی یوریا دەگۆڕن بۆ ئامۆنیا کە کاریگەری سوتانەوەیهەیە لەسەر پێست. ئەو منداڵانەی بە شیری دایک بەخێودەکرێن مەترسی تووشبوونیان  کەمترە لە چاو ئەو منداڵانەی کە شیری قتوویان  پێدەدرێت. پیسایی منداڵانی کە  شیری دایك دەخؤن  ترشە، ئەمەش ڕێگری دەکات لە دروستبوونی ئامۆنیا.

 

پشکنین بۆ ئەکزیمای دایبی؟

پزیشک دەتوانێت بە تەماشاکردن بزانێت کە ئەکزیمایە یا نا   

چارەسەری ئەکزیمای دایبی چییە ؟

خۆت چیت پێدەکرێ ؟؟


ئەوەی خۆت پێت  دەکرێ  بۆ کەمکرنەوەی ئازار و  سووربوونەوەکە  ناوگەڵی  منداڵەکەت ئەوەیە  کە دایبی لابەری وە زوو زوو بیگۆری  و ناوگەڵی منداڵ  ووشک رابگیرێ و بدرێتە  بە ر  هەوا .

 هەر جارێ کە دایبیت بۆ گۆری وە دیتت کە ناوگەڵی  سووربۆتەوە  ئەوا  دەبێ باش خاوێنی کەیەوە  بە ئەسفەنجێکی  نەرم و ئاوی شلەتێن ، وە دوای جوان ووشکی کەیەوە  بە پەرۆیەکی  نەرم  باشترە لە لؤکە  دروست کرابێ ،  دوای ئەوە مەرهەمێکی  سووربوونەوەی  بۆ بەکاربهێنیت وجوان چەوری کەیت 

باشترین نموونە  بۆ ئەو مەرهەمە ، مەرهەمی زینکە ، یانی پێکهاتەکەی زینکە

منداڵ هەیە  دایبی لێناکەوێ ، جۆراکەی  بۆ بگۆرە ، بزانە چ  جۆرەکی لێ دەکەوێ ، منداڵ هەیە شیری لێناکەوێ وە شیرەکە  وادەکات  کە پیساییەکە  یا میزەکەی  سوتێنەر بی ، وە پێست  بسوتینێتەوە ..لە سەر  دایك و باب  ئەوەیە  هۆکاری حالەتەکە  بدۆزنەوە ..

دایبی منداڵ دەبێ زوو زوو بگۆردرێ ، بەتایبەتی لە رۆژە گەرماکاندا ، هەر منداڵ کە خۆی پیسکرد نابی  زۆربمێنیتەوە ، دەبێ یەکسەر بگۆردرێ ، هەردەم ژێریان  ووشک و خاوێن بێ ..

هەر جارێ کە گۆردرا  دەبی  پیستەکە لە پاشماوەی میز و پیسایی باش پاککرێتەوە ج بە ئاو ئیسفەنچ ج بە کلێنکسی  تەر  جوان  خاوێنکرێتەوە ..



 ئەگەر پێستی  ناوگەڵ منداڵەکەت  کە سووربوونەوەکی ئاسایی دەرچووبوو ، وە زۆر سووربوو، بێزارکەر بوو یان قڵێشان  و برین دروسست ببوو ئەوا دەبێ کرێمی  تری  بۆ بەکار بێ ، وە دەبێ ببردرێ  بۆ لای دکتۆری مندالان تاکو پشکنینی بۆ بکرێ ..

پشکنینەکە بۆئەوەیە بزانڕێ  کە ئایا ئیلتهابی کردووە  بە بەکتریا  یا کەروو یاخود  هەردووکی ..

 گەر ئیلتهاب  هەبوو ئەوا دەبێ  دەرمانی دژە هەوکردن (ئیلتهاب) بۆ بەکار بێ ج لە جۆری  کرێم  بۆ چەورکردنی ناوگەڵ ، ج بۆ خواردنی  گەر منداڵەکە  تووشی هەوکردنی ریخۆلە و ناوسك بووبێ 

گەر پشکنینن دەریخست  کە کەروو  دیسان  دەبی  دەرمانی دژە کەرووی بدرێتێ.

گەر هەردووکیان بوون ئەوا دەرمانی تێکەلە دژە  کەروو و بەکتریا  بۆ دادەنرێت ..



چارە سەری  دەرمانی  چییە ؟


 یەکەم:بۆ سووربوونەوەی  ئاسایی ، ئەو پیکهاتانەی خوارەوە  بەکاردێ  کە لەناو یەك مەرهەم یاکرێمدا بوونی هەیە 

 

Ichthammol 

Titandioxid

Zinkoxid


دووەم :گەر حالەتەکە سووربوونەوەیەکی  ئاسایی دەرچووبوو ، وە زۆر بوو کرێمی زینك و کرێمی جارەسەری یەکەم چارەی نەکرد ، ئەوا کرێمی  هۆرمۆنی  بەکاردێ 


 

هۆرمۆنەکانی هیدرۆکۆرتیزۆن(لەگروپی گلوکۆکۆرتوید) کارگەری باشیان هەیە لەسەر  هەوکردن (هەوکردن) لە چەندین نەخۆشی پێستدا، لەوانەش ئەکزیما، ڕێگری لە کاردانەوەی هەوکردن دەکەن. کاتێك هەوکردنەکە ڕێگری لێدەکرێت، سووربوونەوە و خوران و خورانی پێست کەم دەبێتەوە.

 

ئەو بەرهەمانەی پێست کە هۆرمۆنی هیدرۆکۆرتیزۆن یان تێدایە بەپێی بەهێزی کاریگەرییەکەی بەسەر چوار گروپدا دابەش دەکرێن:

 

 کاریگەرە لاوازەکان

کاریگەری مامناوەند

کاریگەری بەهێز و زۆر بەهێز

هۆرمۆنەکانی هیدرۆ و گلوکۆکۆرتوید تەنها کار لەسەر نیشانەکان دەکەن نەك لەسەر هۆکاری ڕاستەقینەی نیشانەکان. تەنها بۆ ماوەیەکی دیاریکراو بەکاربهێنرێن یانی ماوەیەکی کورت.

 ئەگەر هەوکردنی پێستیش بە بەکتریا یان کەروو هەبوو، دەبێت دەرمانی تێکەلە بەکاربهێنرێت کە جگە لە هۆرمۆنی گلوکۆکۆرتیزۆن  دەرمانی دژە ئەم هەوکردنانە لەخۆدەگرێت.

نموونە بۆ گلوکۆکۆرتوید 

 Triamcinolonhexacetonid

 کاریگەرە لاوازەکان

Hydrocortison

سییەم :دژە کەروو بۆ  ئەکزیما

 

ئەگەر گومان کرا کە ئەکزیما کە  کەرووشی تیدایە  دەبێت مادەی دژە کەروو بەکاربهێنرێت. زۆربەی دژە کەرووەەکان بە شێوەیەکی بەرفراوان کاردەکەن، واتە. کە کار لەسەر زۆر کەرووی جیاواز دەکەن، بەڵام هەندێک لە کەرووەکوژەکان تەنها لەسەر یەک کۆمەڵە کەروو کاردەکەن.

نموونەش

Clotrimazol, Miconazol, Terbinafin


تێبینی  ئەو جۆرە ئەکزیمایە هەر منداڵ تووشی نابێ ، گەورەش  تووشی دەبێ بەتایبەتی  کاتی سووری مانگانە لای هەندێك ئافرەت ، یان لە هاویندا کە گەرمە و خەلکی زۆر ئارەق دەکەن ، هەمان هەنگاو بۆ گەورەکانیش  دەشێ ..





Sunday, 15 January 2023

پشکنینی ساڵانە (فەحسی عام )

پشکنینی ساڵانە چییە ؟ 
ئەو پشکنینە پێشیدەگوترێت  پشکنینی گشتی یا فەحسی عام کە ناسراوە لەناو خەڵک 

🚻خەڵکانی تەمەن هەژدە سال و بەسەرەوە ئەو پشکنینە دەکەن ، 
لە چ کاتێک بکرێ باشە و تا لە بیر نەکرێ ؟ 
کاتێک کە سال رۆژی لە دایکبوون نزیک دەبێتەوە🎂 ،  لە هەمان مانگ بێت باشترە ، یانی لە چ مانگێک لە دایک بووی هەموو ساڵ لەو مانگە دا پشکنینەکانت بکە .

چ دەگرێتەوە ؟ 
⬅️پشکنینی خوێن ، بۆ زانینی کەم خوێنی ، رێژەی ڤیتامین و توخمەکان ،
⬅️زانینی رێژەی شەکر ..باشترە لە خورێنی بێت یان بە ڵای کەمی ٦سەعات هیچت نەخواردبێ ، ئاو ئاسایی ، بەڵام نابێ خواردنەوەی خۆی و شەکری تێدابێ بخوێنێتەوە  
،⬅️زانینی رێژەی کۆلیستڕۆڵ 
هەر لە پشکنینی خوێندا دەتوانرێ بزانرێ حالی جگەر چۆنە 
⬅️پشکنینی رێژەی هۆرمۆنەکان
⬅️پشکنینی میز بۆ زانینی حالی گورچیلە ، هەندێک دکتۆر لە خوێندا  دەیانەوێ بزانن حالی گورچیلە چۆنە ، هەیە پشکنینی خوێن و میز دەوێت ..

⬅️زەخت گرتن ، ئەویش پرۆسەیەکە کە ٣رۆز دەخایەنێت ، کەسەکە دەبێ لە ماڵەوە زەختی خۆی بپێوێ بۆ ماوەی سێ رۆژ 
ئەمەیان  دەبێت بەم شێوەیە بێت 
قەڵەم و کاغەزێک بێنی و بینووسی 
بۆ نموونە 
✳️رۆژی یەکەم ١٠/١ کاتژمێر ٧ پێش نانی بەیانی 

یەکەم خوێندنەوە  ١٨٠/٩٠ وە لێدانی دڵ♥️ ٧٠ 
دوای ٥دەقە 
دووەم خوێندنەوە ...../.....لێدانی دڵ♥️....
دوای ٥دەقە 
سێیەم خوێندنەوە ..../.....لێدانی دڵ♥️...

✳️ئێوارە پێش نانی ئێوارە 
٥دەقە بە هێمنی دادەنیشت وە نابێ قسە بکەی وە نابێ جگەرە بکێشێ ، نابێت ئاو بخۆیەوە 
ئەوشتانەی زەروورن تاکو خوێندنەوەکەی ئامێرەکە  راست و دروست بێ 
ئەو جا وە کو بەیانی سێ جار ئامێری زەختەکەی  دەبێ وەختت بگرێ وە هەر جارە دەنوسرێت و دەبێ ٥دەقەش پشوو هەبێ 
ئاوا رۆژی دووەم و سێیەم دووبارە دەکرێتەوە 

✔️پێش  زەخت گرتن زۆر گرنگە ئەو شتانە بکرێ 
نەخواردنی ئاو یا هەر شلەیک 
 نەکێشانی جگەرە 
دەبێ زەخت بپێورێ لە خورێنی ، یانی نیو سە عات پێش نانخواردن 
دانیشتن بە هێمنی بۆ ماوەی ٥ دەقە 
لاق دەبێ هەردووپێیەکان لە سەر عەرز بێ و نابێ لە سەریەک بێ یا لاق لەسەر لاق دانرێ 
گەر کورسی و مێز لە ماڵدا هەبوو ، کەسەکە با لە سەر کورسی دانشێ و بە ڕێکی و پێیەکانی هەردوو لە سەر عەرز بێ 

ئەو هەنگاوانەی سەرەوە پێوانەیەکی ڕاست و دروستت دەدات 

کاغەزی خوێندنەوەی زەختەکە و نەتیجەی پشکنینەکانت خوێن و میز ، هەمووی دەبڕدرێتەوە ڵای دکتۆر 
گەر پاکبوون ئەوە ساغ و تەندروستیت و بەردەوام بە 
گەر کێشە هەبوو ئەوە دکتۆر دەبێ رێنمایی بکات و پشکنینی زیاتر بکرێ ، ئەوجا دوای چارەسەر دابنرێ 




Monday, 5 December 2022

ئایدزچییە؟

 ئایدز چییە؟ 

HIV= Human Immunodeficiency  Virus

ووشەی ئایدز ووشەیەکی ئینگلیزی کورتکراویە کە بە کوردییەکەی  پی دەلین  ڤاترۆسی  کەمی بەرگری مرۆڤ 

مرۆڤ  باس لە تووشبوون بە ئایدز دەکات کاتیك  کە سیستەمی  بەرگری  کەسی تووشبوو  بە ئایدز  ئەوەندە لاواز بووە  کە دەرئەنجامی جددی  تووشبوون بە ئایدزی  لێدەرکەوتووە 



نیشانەکان 

نزیکەی نیوەی ئەوانەی تووشی ڤایرۆسی ئایدز دەبن  دوای  ١ بۆ ٤ هەفتە  لە دوای تووشبوونیان نیشانەکانی  دەردەکەون ، نیشانەکان هاوشیوەی نیشاناکانی ئەنفلەوەنزا یا نە خۆشی ماچکردنە ..


تێبینی : نەخۆشی  ماچکردن  چییە ؟  بە کورتی 

نەخۆشی ماچکردن (mononucleosis) هەوکردنێکە لە قوڕگ و لە لیمفە ڕژێنەکانی لەشدا ڕوودەدات. بەهۆی ڤایرۆسی ئێپشتاین-بارەوە دروست دەبێت.



. لەوانەیە بۆ نموونە ئاوسانی ڕژێنەکان (لیمفەگرێکان)، تا، قورگ ئێشە و لە هەندێکدا پەڵەیەکی سوور کە بەسەر هەموو جەستەدا بڵاوبێتەوە هەبن.


نیشانەکان کە یەکەم کاردانەوەی جەستەیە بەرامبەر بە ئایدز، بۆ ماوەی هەفتەیەک دەخایەنێت و بەبێ چارەسەر بەخۆیان نامێنن. 


ڤایرۆسی ئایدز دەبێتە هۆی لەناوچوونی هەندێک لە خانەکانی سیستەمی بەرگری لەش، کە بریتین لە خانەکانی 

T-helper یان خانەکانی CD4.

بە پێوانی  رێژەی خاناکانی CD4لە خوێندا ، دەزانرێ کەسی تووشبوو لە ج ئاستێکی تووشببونە 

ژمارەی  خانەکەیCD4 لە  خوێندا هێواش هێواش  کەم دەبنەوە لە سالانی دوای تووشبوون ، 

تا دەگاتە سنوورێك کە چیتر  بەرگری لە ش  لە دژی  هەوکردنەکان  ناتوانن  کار بکەن .


نیشانەکان  لە هەموو ئەندامەکان دەتوانرێ ببینرێ  ، بەڵام باوترین نیشانە سەرەتاییەکانی نەخۆشی بریتین لە تا، ماندوێتی، دابەزاندنی کێش و کەروودەم و ددان (" کەروو") هەروەها زەردوویی.

 

دواترکەسەکە   تووشی هەوکردنی جدیتر دەبێ  کە لە سەری دەردەکەون  وە بۆ ماوەی کاتین  یان ماوەی کورت خایەن  و زۆرجار مەترسی لەسەر ژیان دەروست دەکات  وەکو هەوکردنی سییەکان و ڕیخۆڵەکان و مێشکدا .


هەوکردنی سییەکانی دەگمەن  کە پی دەلین 

Pneumocystis jiroveci 


ئەو جۆرە هەوکردنە دەگمەنەوە  وە جددییە  کە تووشی  ئیلتهابی  سییەکان دەکات 

نەخۆشی تریش  دەردەکەون  کە دریژخایەنن  وەکو برین  ناو دەم و دەوری دەم ، تامیسکە ، وە سیڵ 


کە سیستەمی بەرگری ڵاواز  دەبی   دەبێتە هۆی  دەرکەوتنی نەخۆشی کە  وەکو 

 دەرکەوتنی   چەند جۆرە  شێرپەنجە  ی تایبەت ، بۆ نموونە شێرپەنجەی پێست سارکۆمای کاپۆسی، شێرپەنجەی گرێ لیمفاویەکان، شێرپەنجەی کۆم (زۆرتر لە پیاوان) و شێرپەنجەی سک (شێرپەنجەی ملی ڕەحم) لە ئافرەتان. دوو جۆری دوایی شێرپەنجە هاوبەشییان هەیە کە بەهۆی ڤایرۆسی پاپیلۆمای مرۆڤەوە دروست دەبن کە HPV یە کە سیستەمی بەرگری لەش ناتوانێت بەهۆی ڤایرۆسی ئایدزەوە کۆنتڕۆڵی خۆی بکات.





نەخۆشییەکە چۆن بەرەوپێش دەچێت؟


کەس هەیە  چەندها ساڵ هەڵگری  ڤایرۆسی ( ئیچ ئای  ڤی  بی )    بە بی ئەوەی تووشی ئایدز ببێ .

لای هەندێك ماوەی خایەنراوی تووشبوو   تاکو دەرکەوتنی  بۆ ٨ ساڵ  دەخایەنێت  ..


بە تیکرایی  جیاوازی  گەورە  هەیە  لە نیوان  کەسانی تووشبوو  و هەلگرادا ،  یانی کەسی  واهەیە تووشبووە  دوای  ٢ بۆ ٣ ساڵ  نیشانەکانی ئایدزی  لە سەر دەردەکەون 

کە چی کەسی تر هەیە  تووشبووە  کە ١٥ ساڵ  بە سەر تووشبوونی تێپەریووە  کە چی  هیچ نیشانایەکەی  تێدا  دەرنەکەوتووە 


کاتێك کەسێکی تووشبوو بە ئایدز چارەسەری دژە ئایدز وەردەگرێت، دەتوانرێت لە زۆربەی حاڵەتەکاندا نەخۆشییەکە لە شوێنی خۆیدا بهێڵرێتەوە بۆ ئەوەی ئایدز گەشە نەکات.



کێ تووشی نەخۆشییەکە دەبێت؟


هەر کەسێك  ژن ، پیاو،   لە تەمەنی  سێکسی  چالاک بن وە  سێکس  بکات  لە گەڵ کەسێكی  تووشبوو  بە بێ  کۆندۆم تووشی ئایدز دەبێ 

کۆندۆم  بە باشترین  کەرەستەی  خۆپاراستن  دادەنرێت لە نەخۆشییە  سیکسییەکانەوە  

لە وولاتانەی  کە ئایدز زۆر بڵاو لە هەندیك  وولات وەکو  وولاتە ئەفەریقا  لە هەر ١٠ کەس  کەسێکی تووشبووی بە ئایدز هەیە .




ئایدز چۆن دەگوازرێتەوە؟

دەگوازرێتەوە  بە ڕێگای  ڕاستەو خۆ  بە ئەنجامدانی سێکس  لە گەل کەسێکی  تووشبوو یان کەسێکی  کە دەرمان وەردەگرێ  کە چی کاریگەری  نییە لەسەری  ،  وە سێكس  دەکەن بە بێ بە کار هێنانی  کەرەستەی خۆپارێزی .


مەترسی تووشبوون یان تووشبوون لە نێوان کاسانی  لە کاتی سێکسی بێ پارێزراوی کۆمدا زۆرترینە

 کەمترە لە نیوان ئەوانەی جووتبوونی ئاسایی و یا  سێکسی لە ریگای دەمەوە  دەکەن

بوونی برێن  لە  سەر ئەندامی زاوزێ  بە هۆی نە خۆشی ترەوە  بۆ نموونە  برینەکانی ڤایرۆسی هێرپیس یان  نەخۆشیەکانی تری زاوزی  مەترسی تووشبوون  زیاد  دەکەن . 

لە ناو بە کارهێنەڕانی  ماددە هؤشبەڕەکاندا  مەترسی تووشبوون  زیاترە ، ئەوانە کەتێك  بە هاوبەش پێکردنی  دەرزی  لە خۆدانی ماددەکان  ، کە هەمان سەرەنچ و دەرزی بەکار بێ  یان کەشێکی تووشبوو  هەبێ لە نێوانیاندا ، دەگوازڕێتەوە لە نێوانیان .


ئەگەر تۆ تووشی ڤایرۆسەکە بوویت یان بە شێوەیەک دەژیت کە مەترسی تووشبوونت بە تایبەتی بەرز بکاتەوە، نابێت خوێنبەخش بیت، سپێرم بەخش، بەخشەری ئەندامەکان بیت یان شیربدەیت بە منداڵ  


ئایدز لە ڕێگەی بەرکەوتنی کۆمەڵایەتی ئاسایی یان لە ڕێگەی شتگەلێکی وەک چەقۆ و چنگاڵ و چاویلکە ناگوازرێتەوە. 

هەروەها ئایدز لە ڕێگەی پێوەدانی مێرووەوە یان لە ڕێگەی خۆراك یان ئاوەوە ناگوازرێتەوە. پیسایی و میزی کەسێکی تووشبوو بە ئایدز درمی نییە.



هۆکاری تووشبوون بە ئایدز چییە؟

HIV (ڤایرۆسی کەمی بەرگری مرۆڤ).


توێژینەوەکان لە بواری ئایدز


تووشبوون بە ئایدز دەتوانرێت لە پشکنینی خوێندا دەربکەوێت 1-4 هەفتە دوای تووشبوون. ئەم پشکنینەی خوێن پشکنین بۆ هەردوو ڤایرۆسەکە و دژەتەنەکانی ڤایرۆسەکە دەکات، و وەڵامدانەوەی نەرێنی دوای ٤ هەفتە بە سەلامەت دادەنرێت.


 دەسەڵاتی تەندروستی وولاتانی ئەوروپی  پێشنیاری ئەوە دەکەن کە پشکنین بکەیت ئەگەر لە دۆخێکدا بوویت کە لەوانەیە تووشی ڤایرۆسی ئایدز بووبیت، و دوای چەند هەفتەیەک پشکنینەکە دووبارە بکەیتەوە.



لە هەندێك شوێن، چ لە نەخۆشخانە و چ لە دەرەوەی نەخۆشخانە، ئۆفەرێك هەیە بۆ پشکنینی خێرا ("Quick-test")، کە دەتوانیت لە ماوەی چەند خولەکێکدا وەڵامەکە وەربگریت. تاقیکردنەوەیەکی باشە، بەڵام بەو پێیەی تەنها دژەتەن دەپێوێت، وەڵامی نەرێنی تەنها 8 هەفتە دوای دۆخێکی مەترسیدار دڵنیایە. هەروەها ئەنجامەکانی "پۆزەتیڤی ساختە" هەیە کە چی کەمیشە هەر بۆیە دەبێت هەموو پشکنینە کویک پۆزەتیڤەکان پشکنینی خوێنیان بۆ بکرێت کە لە تاقیگەدا پشکنینیان بۆ دەکرێت.


 


تاقیگە دەتوانێت ژمارەی خانەکانی بەرگری لە خوێندا بپێوێت و بەو هۆیەوە دیاری بکات کە ئایا سیستەمی بەرگری لاواز بووە و ئایا چارەسەری پێویستە یان نا. هەروەها تاقیگە دەتوانێت بڕی ڤایرۆسی ناو خوێندا (HIV-RNA) بپێوێت. 

ئەمەش بەکاردێت بۆ چاودێریکردنی ئەوەی کە ئایا چارەسەرەکە وەکو پێویست کاردەکات یان نا.



بارودۆخی تایبەت لە منداڵاندا

منداڵە تازە لەدایکبووەکان دەکرێ تووشی ڤایرۆسەکە ببن ئەگەر دایکەکە تووشی ڤایرۆسی ئایدز بێت. ئەگەری تووشبوونی منداڵەکە لە کەتانەیە  دووگیانی، لە کاتی لەدایکبوون  یان لە ڕێگەی شیری دایکیەوە تووشی نەخۆشییەکە دەبێت. 

مەترسییەکان لە کاتی لەدایکبوون و لە هەر قۆناغێکی شیرپێداندا  بێ بەرزە  



ئەگەر ژنێکی تووشبوو بە ئایدز کە چارەسەر نەکراوە دووگیان بوو و بە درێژایی دووگیانیەکە چارەسەر نەکراو بمێنێتەوە، ئەوا مەترسی تووشبوون بە منداڵەکە نزیکەی 1000 کەسە. 25%، و.


ئەگەر ژنەکە بە دەرمانی دژە ئایدز چارەسەر بکرێت و خۆی لە شیرپێدان بپارێزێت، ئەوا ئەم مەترسییە بە کردەوە دەتوانرێت کەم بکرێتەوە بۆ نزیکەی سفر.



چارەسەری ئایدز

چارەسەرکردن ئایدز دەکرێ  بە ڕێگریکردن لە ئەنزیمەکان  کە ٣ جۆرن 

ئەنزیمەکان (پێچەوانە ترانسکریپتاز، پرۆتئاز یان ئینتیگراز*


ئەو دەرمانانە  وا دەکەن کە ڕێگری بکەن لە  زیادکردنی ڤایرۆسەکە لە ناو لەش  و خانەکانی لەشی  کەسی تووشبوو ، واتە ناهێلێت ڤایرۆسەکە دابەش بێ  یان بڕواتە  ناو خانەکانی لەش  


بە پێدانی چەند دەرمانێك لە یەك کاتدا، کاریگەرییەکی بەهێزتر بەدەست دەهێنیت و بەو هۆیەوە دەتوانیت دوور بکەوێتەوە لە بەرگری (بەرگری) ڤایرۆسەکە بەرامبەر بە چارەسەرەکە.


 ئامۆژگاری  هەموو ئەوانەی توشبوون بە ڤایرۆسی ( ئێچ ئای ڤی )  دەکرێ  کە چارەسەر وەرگرن ، بە بێ گوێدانە ئەوەی کە سیستەمی بەرگریان  لە چ  حالێك  دا یە لە کاتی دەستپێکردنی چارەسەردا ،  دەرمانەکان  ڤایرۆسەکە ڕادەگرن  و ناهێڵن چاڵاك بی ، بەڵام  ناتوانن لە ناوی بەرن .

چارەسەر رێژەی ڤایرۆسەکە لە خوێن و مەنی  دەردراوە و  شلەکانی  لە شدا کەم دەکاتەوە ، بە ڕاگرتنی دەرمانەکان دیسان رێژەکان زیاد دەکەنەوە  لە ماوەیەکی  کەمدا کە چەند ڕؤژێك بۆ چەند هەفتەیەك ..

لە هەمان کاتدا  دەرمانەکان وا دەکەن کە سیستەمی بەرگری لە ش  لە  بە ‌هێز بوون دا بن وە  رێژەی  خانەکانی CD4 لە زیاد بوون بن .

 

هەر لە سالی ١٩٩٦  دەست کراوە بە چارەسەرکردنی ئایدز  بە دەرمانی تێکەڵە  واتە  چەند دەرمانێك  بە کاردێت  بۆ کە سی تووشبووە وە ئەنجامی باشی بە دەست داوە ، دەرمانەکان لە رێگەی دکتۆری پسپۆرەوە  دەدرێت وە دەبێ کەسەکە لە ژێر چاوەدێری دکتؤر بێ ..

کە چی بێنراوە کە هەندێك کەس بە تەواوی چاکبوونەوەتەوە  لە ئایدز   بە ڵام  کەسانێكی کەم بوون  وە زۆر بەیان لە شیان کاردانەوەی باشیان هەبووە بۆ چارەسەر  وە ژیانی درێژ و ئاسایی ژیاون 

 یەکێك لە رووە باشەکانی چارەسەر ئەوەیە  کە رێگە دەگرێ  لە بڵاوبوونەوەی نە خۆشییەکە .

، ئەمرۆلە سایەی پێشکەوتنی تەکنۆلۆجیا وە بوونی ئامێری پێشکەوتوو  بۆ پشكنین و  بوونی دەرمان ی گونجاو کاریگەر چارەسەری ئەو جۆرە نە خۆشیانەی ئاسانتر کردووە 

لەگەل هەموو ئەوانەشدا بۆنی هۆشیاری  تەندروستی  و گەران بە دوای زانیاری ڕاست و دروست لە سەرچاوەی  باوەرپیکراوی  پرۆڤیشناڵ  وا دەکەت تاکەکان بتوانن خۆیان بپاریزن  لە نە خۆشی  تەشەنە کراوەکان 

 لە هەمان کاتدا هۆشیار  وا دەکات دوور بکەونەوە  وە فیری چۆنیەتی خۆ بپاڕیزی بن لە ئەنجامدانی  سێکسی  ناتەندروست  و نەخوازراو کە ئایین و کۆمەلگا  رێگەی پینەداوە .




 


خۆپاراستنی پزیشکی (PrEP)

تاکو  ئەورۆ هیچ کۆتان نە دۆزراوەتەوە بۆ ئەوەی  مرۆڤ بپارێزی لە  ئایدز 

 لە لایەکی ترەوە دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوون بە ڤایرۆسی ئایدز بکرێت ئەگەر دەرمانی ئایدز (تێکەڵەیەک لە ئیمتریسیتابین و تێنۆفۆڤیر) بخۆیت پێش بەرکەوتنی ڤایرۆسەکە. 

دەرمانەکان کاریگەری لاوەکیان هەیە  لە سەر بە کار ‌هێنەرەکانی .

مەترسی  تووشبوون لە نێوان  ئەوانەی  هاو رەگەز بازن  و  سێكسی  ئاناڵ  دەکەن زیاترە ،  لەوانەی لە سێكس  دەکەن  بە بێ  کەرەستەی پاراستن ،  باشترین  کەرەستە  بۆ پارستن لە نەخۆشییە  گوازارە سێکسیەکان کۆندۆمە .



 



دەرمانەکان

ڕێگریکەرانی ترانسکریپتازی پێچەوانە

ڕێگریکەرانی ترانسکریپتاسی پێچەوانە (ڕێگریکەرانی RT) بە ڕێگریکردن لە ئەنزیمەکانی ترانسکریپتازی پێچەوانە کاردەکەن، کە پێویستە بۆ ئەوەی HIV زاوزێ بکاتەوە.


هەروەها ڕێگریکەرانی RT بە تێکەڵکردن لەگەڵ ڕێگریکەری ئینتیگراز بەردەستن، بۆ نموونە Stribild.


نموونەی دەرمان ، ماددەی چالاک

Abacavir،( Abacavir +dolutegravir+lamivudin), Bictegravir, Cabotegravir, (Abacavir+Lamivudin+Zidovudin), Doravirin, Efavirenz, Emtricitabin, Etravirin, Lamivudin, Nevirapin, 



ئەوە چەند نموونەیەك  لە دەرمانەکان  وە ئەوەی ناو کەوانەکان ئەوانە تێکەڵەن …



گروپی دووەم 

ڕێگریکەرانی پرۆتیازڕێگریکەرانی پرۆتئاز ئەنزیمی پرۆتئاز ڕێگری دەکەن. لەگەڵ دەرمانەکانی تری دژە ئایدز بۆ چارەسەرکردنی تووشبوون بە ئایدز بەکاردەهێنرێن.

نموونەی دەرمان ، ماددەی چاڵاك


Atazanavir, Cobicistat, Darunavir, 

Emtricitabin, Tenofoviralafenamid

Ritonavir, 

(Lopinavir+Ritonavir), 





گروپی سێ یەم 


ماراڤیرۆک ڕێگری دەکات لە چوونە ژوورەوەی ئایدز بۆ ناو خانەکە

نموونە Maraviroc


گروپی چوارەم 

ئەوانەی پێیان دەوترێت ڕێگریکەرانی ئینتیگراز ئەنزیمێکی تایبەت بە ناوی ئینتیگراز کە پێویستە بۆ ئەوەی ڤایرۆسی ئایدز زۆر بێت.

نموونە 


Dolutegravir، Raltegravir، Rilpivirin، 

(Dolutegravir+Lamivudin )



گروپی پێنجەم 

گانسیکلۆڤیر و ڤالگانسیکلۆڤیر


بەکاردێت بۆ هەوکردنی تۆڕەی چاو (گۆڕانکاری لە تۆڕی چاو) کە بەهۆی ڤایرۆسی سایتۆمیگالۆ (CMV) لە نەخۆشانی ئایدزی گەورەساڵدا دروست دەبێت.


نموونە 

Valganciclovir

Ganciclovir



هەموو دەرمانەکان لە ژێر ناوی تجاری  زۆر هەن ، گرنگە ئەوەیە ئەوە دەرمانانە نا ی لە خۆوە بخورێت بێ  دکتۆر ، چونکە دکتۆری پسپۆر شارەزایی هەیە کە چ جۆرە دەرمانێک گونجاوە  بۆ کەسی تووشبوو ، وە دەبێ لە أیر چاوەدێری دکتۆری  چارەسەرسازدا وەربگێری  وە هەر پیشهاتێك یا کاریگەری خراپی دەرمان دەرکەوت  ئەو دکتۆر دەتوانێ  حەلی  بۆ بدۆزێتەوە ..

Monday, 3 October 2022

قژ هەڵوەرین

                                                          هەڵوەرینی قژ چییە؟




هەڵوەرینی قژ (ئەندرۆجینی قژ هەڵوەرین) دیاردەیەکە کە زۆربەی پیاوان تووشی دەبن. نەخۆشییەکی ڕاستەقینە نییە، بەڵام هەندێک لە پیاوان هەست بە بێزاربوونی قژ دەکەن کە بەدوای چارەسەردا دەگەڕێن. قژ سەرەتا لە ناوچەی بەشی پێشەوە   تەنك دەبێت. دواتر تەنکبوونەوەکە بۆ تەنیشتەکان و دواوە بڵاودەبێتەوە و هێڵی قژەکە لە پێشەوە زیاتر و زیاتر بەرەو دواوە دەڕوات.


لە خانماندا هەڵوەرینی قژ زیاتر بڵاودەبێتەوە و وەک لە پیاواندا . هەڵوەرینی قژ لە خانماندا زیاتر لە سەرەوەی سەردا دەست پیدەکات . هەروەها باوە تەنکبوونەوەی مووی پێشەوە و ناوەڕاستی سەرکە لە هەندێك دا دەردەکەوێ

.


کەچەڵی پەڵە (Alopecia areata)

جۆرێکە لە  نەخۆشی هەڵوەرینی قژە، کە بەهۆی کاردانەوەی هەوکردنی دەوروبەری تاڵەکانی قژەوە دروست دەبێت، کە دەبێتە هۆی لەناوچوونی مووەکان.

بە شێوەیەکی ئاسایی، یەکێک یان چەند ناوچەیەکی گۆ یان هێلکەیی لەو شوێنە دەردەکەون کە مووەکان  هەڵوەریون و پەڵەی ڕووت دەتوانێت لە هەر شوێنێکی سەر دەربکەوێت.

، لە حاڵەتە دەگمەنەکاندا هەموو مووەکان لە سەرەوە دەکەون 

(alopecia totalis).پی دەلێن



                              نەخۆشییەکە چۆن بەرەوپێش دەچێت؟


هەڵوەرینی باوی قژ بەزۆری لە نێوان تەمەنی ٣٠ بۆ ٥٠ ساڵیدا دەست پێدەکات. بەگشتی هەڵوەرینی قژ لەگەڵ تەمەندا زیاتر دەردەکەوێت و زۆرێك لە پیاوان بەرەو سەرڕووتاوی دەبات. بەڵام وەك یاسایەك تاجە گوڵینەیەکی قژ کە شێوەی نالی ئەسپ بێت بە مووی ئاسایی لەسەر مل و لە نزیك گوێیەکان بەجێدەهێڵرێت.


لە خانماندا هەڵوەرینی قژ بە شێوەیەکی ئاسایی کەمتر دەردەکەوێت و بەزۆری نابێتە هۆی سەرڕووتاوی. بە پێچەوانەی هەڵوەرینی قژ لە پیاواندا، زۆرجار خانمان هێڵی قژی پێشەوە یان  گەشە ناکەن بەدرێژیی تێکرایی قژی سەر..


لە نزیکەی نیوەی ئەوانەی کە  نەخۆشی  سەرڕووتاوی پەلەیان هەیە، لە ماوەی ساڵێکدا ئەوپەلانە بزر دەبن   ،بەڵام دەکرێ پەلەی نوێ هەلبداتەوە .


کێ تووشی نەخۆشییەکە دەبێت؟


بەگشتی هەڵوەرینی مووی ئاسایی لە نێوان تەمەنی 30 بۆ 50 ساڵیدا دەست پێدەکات و زۆرترین جار لەنێو پیاواندا ڕوودەدات.

زۆرجار لە تەمەنی ٢٠ بۆ ٤٠ ساڵیدا قژ هەڵوەرین لە نێوان ٢٠ بۆ ٤٠ ساڵیدا دەست پێدەکات و ئەم جۆرەش بە یەکسانی لەنێو ژن و پیاودا باو و ئاساییە.

هەروەها ئەگەر بە چارەسەری کیمیایی چارەسەرت بۆ بکرێت، لەوانەیە قژت بۆ ماوەیەکی کاتی لەدەست بدەیت.


هۆکاری هەڵوەرینی قژ چییە؟


هەڵوەرینی قژ بەگشتی بۆماوەییە و بەهۆی کاریگەری هۆرمۆنی سێکسی نێرینەی تێستۆستیرۆنەوە دروست دەبێت، کە دەبێتە هۆی بچووکبوونەوەی تاڵەکانی قژ و قۆناغی گەشەی قژ کورت دەکاتەوە. قژەکە تەنکتر و تەنکتر دەبێتەوە و دواتر گەشەی قژەکان بە تەواوی دەوەستێت.


ڕەنگە هۆکاری هەڵوەرینی قژ بە شێوەی پەلە بەهۆی دروستبوونی دژەتەنێك بێت کە جەستە تاڵەکانی قژ دەکاتە ئامانج. بارودۆخی بۆماوەیی گرنگە، هەروەها مەترسی زیادبوونی لە کەسوکاری نزیکدا هەیە.


لە هەندێک حاڵەتدا سەرڕووتاوی پەلەدار بەهۆی هەوکردنی قارچکی پێستی سەرەوە ڕوودەدات.

لەو نەخۆشانەی کە چارەسەری کیمیایییان بۆ دەکرێت، ڕەنگە هەڵوەرینی قژ وەك کاریگەرییەکی لاوەکی چارەسەرەکە ڕووبدات. ئەم جۆرە هەڵوەرینی قژ بۆ ماوەیەکی کاتییە،

واتە. گەشەی قژ دەگەڕێتەوە کاتێك چارەسەرەکە تەواو دەبێت.



پشکنین بۆ هەڵوەرینی قژ


بە شێوەیەکی ئاسایی پێویست ناکات پشکنینی تایبەت ئەنجام بدرێت لەکاتی هەڵوەرینی قژدا.


لە حاڵەتی سەرڕووتاویدا پێویستە هەمیشە پەیوەندی بە پزیشکەکەتەوە بکەیت بۆ پشکنینی وردتر. ئەم جۆرە هەڵوەرینی قژ دەتوانێت بەهۆی هەوکردنی کەرووی قارچکی پێستی سەرەوە ڕووبدات.


چارەسەری هەڵوەرینی قژ

هەڵوەرینی قژ دیاردەیەکی ئاساییە و بەزۆری نابێت بە دەرمان چارەسەر بکرێت. بەڵام لە هەندێک کەسدا دەبێتە کێشەیەکی گەورەی جوانکاری، دواتر دەتوانیت چارەسەری پزیشکی تاقی بکەیتە


چاره‌سه‌ری پزیشکی


چارەسەری پزیشکی هەڵوەرینی قژیان بە حەبی فیناستراید یان بە جەورکردنی پێستی سەر بە مینۆکسیدیل بێت:


فیناستراید: بە رێگریکردن لە کاریگەری هۆرمۆنی تێستۆستیرۆن لەسەر تاڵەکانی قژ کاردەکات و ئەم چارەسەرە تایبەتە بە پیاوان.

پێویستە لە قۆناغە سەرەتاییەکانی هەڵوەرینی قژدا دەست بکەیت بە چارەسەرکردن، پێش ئەوەی تاڵەکانی قژ بە تەواوی لەناو ببرێت. هەندێك لە پیاوان گەشەی نوێی قژ بەدەست دەهێنن، زۆرینەیان تووشی هەڵوەرینی قژ دەبن کە وەستاوە. دەبێت بەردەوام بیت لە چارەسەرکردن بەبێ پشوو بۆ ئەوەی کاریگەرییەکەی بمێنێتەوە. ئەگەر چارەسەر بوەستێنیت جارێکی تر قژت لەدەست دەدەیت.


کارکردنی مینۆکسیدیل:   بە زیادکردنی خوێن بۆ تاڵەکانی قژ کاردەکات. لە کۆی ١٠ کەس ٨ کەس تووشی هەڵوەرینی قژ دەبن کە دوای ٢ مانگ دەوەستێت. نزیکەی. لە کۆی ١٠ کەس ٤ کەس دوای چارەسەرکردن بۆ ماوەی ٤-١٢ مانگ کاریگەرییەکی جوانکاریی جێگەی ڕەزامەندی زۆربەی بەکارهێنەرانی دەبێ . ئەگەر چارەسەر بوەستێنیت جارێکی تر قژت لەدەست دەدەی.، دەتوانرێت بە دەرمان چارەسەر بکرێت کە یان گەشەی قژ بەرەوپێش دەبات یان پرۆسەی هەوکردن لە پێستی سەردا ناهێڵێت (هۆرمۆنی ئەدرێنۆکۆرتیکاڵ). هەندێک لە پزیشکان بە چارەسەری ڕووناکی کە پێی دەوترێت چارەسەری ڕووناکی PUVA هەڵدەبژێرن.

ئەگەر وەرینی قژی پەلەی بەهۆی هەوکردنی کەروو بوو، بە شامپۆی دژەکەروو دەرمانی چارەسەر بکە.



چاندن

چاندنی قژ چارەسەرێکی نەشتەرگەرییە کە پزیشک موو و تاڵەکانی موو لە ملەوە بۆ سەر دەگوازێتەوە. ئەم شێوازە باشترین گونجاوە بۆ ئەو حاڵەتانەی کە هەڵوەرینی قژ تەنها لە بەشی پێشەوەی سەرداسنووردارە.

جارەسەرە  دەرمانی یەکان

ماددەی بەکارهێنەر لە شێوەی حەب Finasterid

ماددەی بە کارهێنەری لە شێوەی شلە و بۆ چەورکردنی پێست ی سەرMinoxidil

هۆرمۆنەکانی قۆرغی ئەدرنال کاردانەوەی هەوکردن (هەوکردن) لە کۆمەڵێک نەخۆشی بەرفراوانی پێستدا، لەوانە ئەکزیما، ڕێگری دەکەن. کاتێک هەوکردنەکە رێگری لێدەکرێت، سووربوونەوە و خوران و خوران لە پێستدا کەم دەبێتەوە.

ئەو بەرهەمانەی پێست کە هۆرمۆنی قۆرغی ئەدرنۆی تێدایە بەپێی ئەوەی کاریگەرییەکەی چەندە بەهێزە بەسەر چوار گروپدا دابەش دەکرێن:


هۆکارە کاریگەرە لاوازەکان

ماددە کارکەرەکانی مامناوەند

بریکاری بەهێز و زۆر بەهێز

  


هۆرمۆنەکانی قۆرغی ئەدرێنۆ تەنها لەسەر نیشانەکان کاردەکەن نەک لەسەر هۆکاری ڕاستەقینەی نیشانەکان. تەنها بۆ ماوەیەکی دیاریکراو بەکاربهێنرێن. ئەگەر هەوکردنی پێستیش بە بەکتریا یان قارچک هەبوو، دەبێت ئامادەکاری تێکەڵاو بەکاربهێنرێت کە جگە لە هۆرمۆنی قۆڵۆنی ئەدرنال، دەرمانی دژی ئەم هەوکردنانە لەخۆدەگرێت.

Clobetasolpropionat ، Betamethason،  Betamethason-17-valerat،  Fluocinonid

،Fluocinolonacetonid،    Mometasonfuroat

شامپۆی پزیشکی 

Ketoconazol


ڤیتامین B1

 

‏ڤیتامین ب 1 (ڤیتامین) چییە؟‏

‏ڤیتامین بی 1 ناوی باوی ئەو  ڤیتامینیە . ڤیتامین بی 1 پێکهاتەیەکی گرنگی میتابۆلیزمی وزەیە. ب ١ ڤیتامین لە جۆری لەئاوتواوەیە و لە زۆر خواردنی جیاوازدا هەیە ،  کەمی ڤیتامینی بی 1 بە زۆری تەنها لە کەسانێکدا ڕوودەدات کە ‏‏ئالوودەی کحولیان‏‏ زۆرە.‏

لەشمان  ڤیتامین B1 بۆ چی بەکاردێنێت؟

ڤیتامین B1 زۆر گرنگە، وە لەگۆرینی کاربۆهیدرایت بۆ شەکری ترێ (گلوکۆز) بەکاردێت. کاتێک گلوکۆز لەلایەن جەستەوە دەسوتێت، وزە دروست دەبێت کە گرنگە بۆ کارکردنی دڵ و مێشك و ماسولکەکان، 

سەرچاوەی ڤیتامین B1 ؟

سەرچاوەی ڤیتامین ب ١ : لە بەرهەمەکانی گیانەوەر و لە زۆر لە  ڕووەکەکان، . بە تایبەتی، ڤیتامینەکە لە دانەوێڵە و پاقڵەمەنی یەکان ، هەروەها گۆشت ، شیر و پەنیرداهەیە.

ڤیتامین ب ١  هەستیارە و دەتوانرێت بشکێنرێت و لە ناوبچێ لە:

  • پلەی گەرمی سوورکردنەوە زۆر بەرزە
  • کحول
  • قاوە

چەنێك ڤیتامین ب1 ڕێپێدراوە بۆ وەرگرتنی؟

بڕی ڕۆژانەی پێشنیارکراو ١.٤ ملیگرام بۆ پیاوان و ١.١ ملیگرام بۆ ژنان،  لە کاتی  سکپڕی و شیرداندا،  ىرەکەی زیاد دەکرێ لە  ڕۆژێکدا  بە نزیکەی ٠.٥ ملیگرام .

نیشانەکانی کەمی ڤیتامین ب 1 چین؟

ئەگەر خۆراکی هەمەچەشنە و تەندروست بخۆیت ئەوا بە کەمی ڤیتامین ب ١ کەم دەکات .

کەمی ئەم ڤیتامینە دەبیتە هۆی هەست کردن بە ماندووبوون و بێزاری ، کەمی شەهیە بۆ خواردن ، لاوازی لە چرکردنەوە یانی ترکیزکردن . ئەمە لەگەڵ دابەزینی کێش وقەبزی و کەمکردنەوەی هێزی ماسولکەکان و هەروەها هەستکردن بە ئەوەی وەکو کە درك بەدەست وپێ دا دەچێ.

چ شتێك مەترسی کەمبوونی ڤیتامین ب 1 زیاد دەکات؟

بەکارهێنانی زۆری کحول (خراپ بەکارهێنانی) زۆر جار دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی کەمبوونی ڤیتامین B1. ئەمە بە هۆی چەند شتێکەوەیە:

  • کەمبوونەوەی ئارەزووی  خوارن بەهۆی خۆراکی یەكجۆرە .
  • بەکارهێنانی کحولێکی قورس، هەوکردنی مێشکی ڕیخۆڵە بچووکەکە دەگۆڕێت بۆ ئەوەی خۆراکەکان بە ڤیتامین B-1یشەوە نەتوانن هەڵمژین.
  • بەهۆی نەخۆشی ڕیخۆڵە ، هەندێك جۆر لە نەخۆشیەکانی ریخۆلە وادەکات کە  رێژەیەکی کەم لە وڤیتامینە هەڵمژێردرێ وە ئەوانەی جگەریان تەواو نییە ڤیتامین ب ١ کەم دەکات 

ئەگەر دەرمان وەردەگریت و لە گوماندای کە ئایا کاریگەری لەسەر هەڵمژینی ڤیتامین B1 هەیە یا نا ،ئەوا پێویستە هەمیشە پەیوەندی بە پزیشکەکەتەوە بکەیت یان زیاتر پرسیار بکەیت لە دەرمانخانە.هەتا زانیاریت بدەنێ لە سەر دەرمانەکەت و کاریگەری لەگەڵ ب ١ .

چی ڕوودەدات ئەگەر کەمی ڤیتامین ب 1 چارەسەر نەکرێت؟

ئەگەر حاڵەتی کەمی بەردەوام بێت، لەوانەیە گەشە بکات بۆنەخۆشی بریبێری تەڕ یان وشك. ئەم نەخۆشییە بەهۆی کەمیی دریژخایەنی ڤیتامینەکەوە دروست دەبێت و بەتایبەتی لە ئاسیادا و لەنێو ئەو کەسانەی کە لەسەر برنجی پۆڵیشکراو دەژین (کە ڤیتامین B-1 لادەبرێت) برنجی سپی  و کاری بەدەنی  قورس دەکات  .

لەگەڵ شێوەی وشک کە لە خراپ بەکارهێنانی کحول و ئازاری دەمارەکان و هەوکردنی دەمارەکان و لاوازی ماسولکەکان و ئاژاوەی گەمژەکان دەبینرێن.

 شێوە تەڕەکە دڵ لاواز دەکات، واتە ئاو لە جەستەدا کۆدەبێتەوە. لە ئەو کەسانەی کە کحولی قورسی درێژخایەنیان هەیە، دابینکردنی ڤیتامین بی-1 زۆر گرنگە بۆ خۆلادان لە زیانی دەمار.

نیشانەکانی ڤیتامین ب ١ زیادە لە چیە؟

تۆ دەتوانیت دۆزە گەورەکانی ڤیتامین بی 1 بە بێ ئەوەی نیشانە بەدەست بهێنیت، وە لەبەر ئەوە هیچ کاریگەریەکی لاوەکی باس نەکراوە. ئەگەر ڤیتامین بی 1 بە دووبارەیی دەرزی پێ بدرێت، هەندێ جار دەتوانێت کاردانەوە دروست بکات. 

مرۆڤ بە زیاد خواردنی ڤیتامین ب١  ژەهراوی نا  بێت، چونکە ڤیتامینەکە لە ناو ئاودا  دەتوێتەوە  و لە ڕێگەی میزەوە دەردەکرێتە دەرەوەی لەش.

ڤیتامین ب 1 و دەرمان

ئەگەر دەرمانی ڕەچەتەیی وەربگریت یان دەرمانی سروشتی بەکار بهێنیت بۆ ماوەیەکی زۆر، بە گشتی پێشنیار دەکرێت پەیوەندی بە دکتۆرەکەتەوە بکەیت یان لە دەرمانخانە پرسیار بکەیت سەبارەت بە ڤیتامینەکان و کاریگەریان لەگەل دەرمانەکانت.






Melacare

 **Melacare** دەرمانێکی پێستە کە بەکاردێت بۆ چارەسەری کێشە جۆراوجۆرەکانی پێست، وەک **خەلەکان، ڕەنگی ناجێگیر، و هایپەرپیگمێنتاسیۆن** (وەک **m...